In MemoriamWijbrand Havik – dertig jaar op de bres voor kwaliteit

Eind januari overleed, in zijn geliefde provincie Groningen, Wijbrand Havik. Wijbrand stond dertig jaar aan het roer van Libau, de regionale organisatie voor ruimtelijke kwaliteit.

Een bescheiden man, zachtaardig en sprekend zonder stemverheffing. Goedlachs ook. Vol met ironie, ook over zijn eigen vak, maar zonder ooit cynisch te worden. Niet het type dat je zou verwachten op de barricade, maar dat was wel waar hij stond toen het erop aan kwam. In de jaren negentig van de vorige eeuw toen het CDA vast van plan was om de welstandsadvisering af te schaffen.

Met Kees van Esch en Heero Meindersma, zijn collega’s van het Gelders Genootschap en Het Oversticht, verzon Wijbrand ludieke acties, zoals een stripverhaal rond Ollie B. Bommel die zijn gezicht verloor en een tuinkabouter die vergunningplichtig zou zijn. Uiteindelijk raakte Den Haag overtuigd dat de lokale kwaliteitsadvisering niet gemist kon worden.

Sterker nog: in rijksnota’s werd ruimtelijke kwaliteit een centrale doelstelling en begin jaren negentig kwam er zelfs een nationaal architectuurbeleid van de grond. Eén onderdeel van dat nieuwe beleid was het beeldkwaliteitsplan, waar Wijbrand de geestelijke vader van genoemd kan worden. Hij legde daarmee ook de basis van de huidige welstandsnota’s.

Boerderijen
Wijbrand stond ook aan de basis van de Boerderijenstichting Groningen. Niemand had zoveel kennis over de Groninger boerderijen als hij. Decennialang heeft Wijbrand zijn enorme expertise aangewend om het onderzoek naar en de doorontwikkeling van de Groninger boerderijen op allerlei manieren te bevorderen.

In 1997 schreef hij samen met Heero Meindersma “Geen top zonder berg. Een poging de ambivalentie, weerbarstigheid en complexiteit, maar vooral ook de waarde van de ruimtelijke kwaliteitszorg in beeld te brengen.”
Het boek werd uitgegeven door de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en is een ode aan de kwaliteit van de doorsnee bouwplannen. Wie zorgt dat de basiskwaliteit van hoog niveau is, legt daarmee het fundament voor excellente toparchitectuur. Dat betekent dus: voortdurend investeren in de kwaliteit van het ‘banale’.          

 Flip ten Cate | maart 2022